Mutlu Seneler (8)

Oğuz Türklerinin İran’a varışından evvel, 8. asrın başlarında Müslüman Araplar İran coğrafyasına ulaşır. Hicrî takvimi de beraberlerinde getirirler.

Malûm, Hicrî takvim, Hz.Muhammed(SAV)’in 15 Temmuz 622’de Mekke’den Medine’ye hicretini başlangıç kabul eder ve Ay’ın Dünya etrafındaki hareketlerini esas alır. Hicretin 17. senesinde, Hz.Ömer’in halifeliği devrinde, Hicret senesi takvimin başlangıcı, Muharrem ayı ise senenin ilk ayı olarak kabul edilir. Hicrî Kamerî Takvim’de bir sene 12 aydan oluşur:

Kamerî ayların her biri yaklaşık olarak 29.5 gün uzunluğundadır. Bir kamerî sene ise 354 gün sürer. Bir kamerî senede 29 ve 30 gün çeken altışar ay bulunur. Hangi ayın kaç gün süreceği ayın hareketlerine bağlı olarak belirlenir.

Öte yandan bir kamerî ay aslında 29.5 günden 44 dakika 3 saniye daha uzun sürer. Böylece 354 günlük teorik kamerî sene, ayın hareketlerine göre (44 dakika 3 saniye)*12 = 8 saat 48 dakika 36 saniye geri kalır. Bu sapma 30 sene sonunda 11 gün 18 dakikaya ulaşır. Bu sapmayı gidermek için 30 sene boyunca yılların bazıları 354 gün (19 tanesi), bazıları ise 355 gün (11 tanesi) olur. 18 dakikalık sapmanın giderilebilmesi için ise her 2400 senede bir takvime bir gün ilave etmek gerekir. Ancak bu bir günün ilave edilip edilmeyeceğini bizim görmemiz vaki olmayacak.

Sonuç olarak Hicrî Kamerî sene, 365 gün 6 saatlik Şemsî seneden yaklaşık olarak 10 gün ve 21 saat daha kısadır. Hem Julyen şemsî takvim hem de günümüzde kullanılan Miladî (Gregoryen) şemsî takvim, her 33 senede bir Hicrî kamerî takvime tur bindirir. Miladî (Gregoryen) takvimin başlangıcı ile kamerî takviminki arasında 621,536 senelik bir fark vardır. Bu bilgiler ışığında bir Kamerî Hicrî senenin Miladî (Gregoryen) Şemsî seneye çevrilmesi aşağıdaki formülle hesaplanır:

Örneğin 1315 Hicrî Kamerî senenin Miladî seneye çevrilmesini hesaplayalım:

Miladî Sene= 1897,15 yani 1898 eder. Bu tarih adına türküler söylenen kayıp kuşağımızın, 15’liler kuşağının Miladî (Gregoryen) şemsî doğum yılına denk gelir.


Bir de sağlamasını yapalım aşağıdaki formülle:
Hicrî Sene      = (Milâdî Sene-622) x 33/32
Hicrî Sene      = (1897,15 – 622) *33/32
Hicrî Sene      = 1275,15*33/32
Hicrî Sene      = 1315 eder.

Hicretin 17. senesinden itibaren kullanılmaya başlanan Hicrî takvim, ibadet ve hukukla ilgili alanlardaki belirleyiciliği sebebiyle İslâm dinini kabul eden toplumlar tarafından da kullanılmaya başlanır bir süre sonra.

İslâm devletinin dört halifeler, Emeviler ve Abbasiler dönemindeki büyük genişlemesiyle birlikte Hicrî Kamerî takvimin kullanım alanı da giderek yaygınlaşır.