Türkmenistan (2) - Türkmenistan'ın Sembolleri

Şöyle düşünelim... BM toplantıları için katılımcı her ülkenin bayrağının hazırlanması gerekiyor. Bu görevin verildiği üreticinin en çok zorlanacağı, en karmaşık, üzerinde en çok detay olan bayrakların başında Türkmenistan bayrağı gelir desek yanlış olmaz sanırım.

.

Bayrağın yeşil zemini üzerinde belirgin bir hilâl ve beş beyaz yıldız yer alıyor. Yeşil zemin İslâmiyetin sembolü.

Beş yıldız, Türkmenistan'ın beş eyaletini sembolize ediyor: Ahal, Balkan, Daşoguz, Lebap ve Mary (Merv).

Yıldızların köşeleri, maddenin beş halini sembolize ediyormuş: Katı, sıvı, gaz, kristal ve plazma.

Bayrağın solundaki dikey çizginin içinde dünyaca ünlü Türkmen halılara ait beş ana desen yer alıyor. Her bir desen simetrik bir madalyon şeklinde. Bayraktaki her bir desen bir Türkmen "taypa"sına ait ve Türkmenlerin göçmen olarak yaşadığı dönemlerden gelen millî kimliklerini yansıtıyor.

Türkmenistan'ın tarafsızlğını 12 Aralık 1995 yılında ilân etmesi ve bu tarafsızlık ilânının BM tarafından tanınması üzerine, bu kararı ölümsüzleştirmek amacıyla desenlerinin altına BM amblemindekine benzer bir zeytin dalı yerleştirilmiş.

Türkmenistan bayrağındaki sembollerin önemli bir kısmının yandaki "Türkmenistan Devlet Tuğrası"nda da tekrar ettiğini görüyoruz.

Türkmen hilâli ve beş yıldız,
Türkmen halısı motifleri,
Yeşil zemin...

ve bayraktan farklı olarak:
Sekiz köşeli Türkmen yıldızının içinde

İki buğday başağı,
Ahal Teke Türkmen atı,
ve
7 adet beyaz pamuk kozası var...

Türkmenistan hükûmeti ülkenin önemli sembollerinden Ahal Teke türü Türkmen atı ve Türkmen halılarının yurtdışına çıkarılmasına izin vermiyor.

Seccade büyüklüğünde bir halı parçasını özel izinlerle yurtdışına çıkarabiliyorsunuz. Başkent Aşkabat'ta halı satan dükkanlar olduğu gibi şehrin10 km kadar kuzeyinde, çöl kıyısında kurulan Çöl Pazarı'nda da satılan Türkmen halılarını görebilirsiniz. Fotoğrafta Çöl Pazarı'nda sergi halinde satılan halıların ortasında 3 yılını Aşkabat'ta geçiren, kendisi de bir nevî Türkmenistan sembolü haline gelen dostumuz Alper Altındağ'la beraberiz...

Türkmenlerin bir diğer önemli sembolü olan, soyu 3.000 sene öncesine dayandırılan meşhur Ahal-Teke atlarının yurtdışına çıkarılması ise kesinlikle yasak. Ahal-Tekeler uzun yıllar göçebe olarak yaşayan Türkmenlerin yâri ve yoldaşı olmuş. Soyları Çin kaynaklarının "kan terleyen atlar" olarak tanımladığı Türk atlarına dayanıyor.

.

Türkmenler ata "bedew"diyor. (Merak ettim acaba şu bizim bahtız bedevî ile ortak kökten mi geliyor Türkmenlerin "bedew"leri? - Kulakların çınlasın Ahmet Kalkan!!!)

Beyik Saparmurad Türkmenbaşı Ruhnama'sında Türkmen atı ile ilgili şöyle bir bölüm var:

"Görogly" eposynda Balybegiň weziri soltanyna: "Soltanym, türkmeni gul etjek bolsaňyz, şuňa düşüniň, ony, öňi bilen, bedew atyndan düşüriň" diýýändir.

Duşman ahyry oňa düşündi.

Geçen asyryň aýagynda türkmeni bedew atyndan düşürdiler...

Türkiye Türkçesi'ne çevirirsek:

“Köroğlu” destanında Bolu Beyi'nin veziri, sultanına: “Sultanım, Türkmen’i köle etmek istiyorsanız, şunu bilin ki, onu ilk önce atından edin” der.

Düşman sonunda bunu anladı.
Geçen yüzyılın sonunda Türkmeni atından indirdiler...

.

Türkmenistan üzerinden indiği Türkmen atına yeniden biniyor... Üstelik ne bayrağında ne de devlet tuğrasında sembolünü görmediğimiz iki değerle yükseliyor: Doğalgaz ve petrolle...

.

Bu konu gelecek Türkmenistan yazılarımızdan birinin konusu olsun...