Mora Çalan Mavi

Kadîm kültürlerden bu yana medeniyetler suyun olduğu yerlerde yükselegelmiştir. Nil Deltası, Mezapotamya, Maveraünnehr gibi... Yaşam ve zenginlik kaynağıdır su. Bu nedenle deniz kıyılarında ve büyük nehir havzalarında yer alan şehirlerde, farklı kültürlere ve etkileşime açık olmaları sayesinde heterojen ve daha zengin medeniyetler kurulagelmiştir. Balkanlar ve Orta Avrupa'daki önemli şehirlerin çoğu da -suyun akan hali olan- nehirler etrafında inkişâf etmiştir. Üsküp'ten geçen Vardar, Budapeşte'yi ikiye bölen Tuna, Prizren ile Bistriça, Belgrad'ı çevreleyen Sava ve Tuna, Ljubjana'nın içinden geçen aynı isimli nehir Balkan ve Orta Avrupa coğrafyasında akla ilk gelenlerden... Goran Bregoviç'in Nilgün Cerrahoğlu ile yaptığı söyleşide " Balkanların merkezi burası (İstanbul). Benim gibi bir Osmanlı taşra kentinde doğmuş biri için, kültürel metropol Trieste ya da Viyana değil, İstanbul'dur. Fransız sömürgelerinden gelen Afrikalılar'ın Paris'i keşfeder...

Ferhadiye Caddesi... Saraybosna'nın trafiğe kapalı, en uzun caddesi. Eski şehirden (Stari Grad) yeni şehre (Novi Grad) doğru akar... Esprit, Steilmann, Benetton, Stefanel, Levi's gibi global giyim markaların mağazalarından alışveriş yapanlar (Nişantaşı gibi), keskin nişancılar ve Sırp topçularının tehdidi nedeniyle 4 yıl boyunca evlerinden çıkamamanın acısını çıkartanlar (Beyoğlu gibi), kaldırım kafelerinde soluklananlar (Bağdat Caddesi gibi ), tarihi çarşıdaki dükkanlarınını önünde müşteri bekleyen esnaflar (Kapalıçarşı ve Sultanahmet gibi), kapıları namaz saatlerinde açılan 400 - 500 yıllık camilere girip çıkan mütedeyyinler (Eyüp gibi)... Ferhadiye Caddesi... Yaşanan her şeye rağmen cıvıl cıvıl... Yaşam dolu... Rengarenk... Saraybosna'da yaşayan insan profilini en iyi gözlemleyebileceğiniz yer... Yukarıdaki fotoğrafta gördüğünüz çiçek satan hanımefendiyi de Ferhadiye Caddesi'nde gördük. Lütfen Nişantaşı'nda Vali Konağı Caddesi'nde Alman Hastanesi Polikliniğin...

Yolunuz Bosna'ya düştüğünde bir "Buregdžinica"ya gitmeden ("Buregcinitza" diye okunur), bir porsiyon "Burek" yemeden ülkeden ayrılamazsınız. Biz de bir kez denedik, ondan sonra her gün iki öğün burek yer olduk. Hatta hızımızı alamayıp Türkiye'ye 5 kg. burekle döndük, iyi mi? Burek malûm börek; buregdžinica ise börekçi demek. Bizim favori buregdžinica'larımız: Sačaltı, Buregdžinica Bosna (yani Bosna Börekçisi) ve Mrva (Bunun ismini yanlış hatırlıyor olabilirim, emin değilim ama yeri Bosna börekçisinin karşısı olur, rahat bulursunuz). Mekanlarin üçü de Saraybosna'da, Başçarşı'da. Biz en çok Sačaltı'nın böreklerini sevdik. Az yağlı, iyi pişmiş, hatta hafif yanık diyebiliriz. (Bu arada Sačaltı'nda Emina isimli servis elemanın kendine has, sempatik tavırları anmadan geçemeyeceğim. ) Son gün Sačaltı'na gittiğimizde Türkçe konuştuğumuzu duyup, bize selam veren hanımefendi 30 sene kadar evvel Türkiye'de bulunduğunu söyledi. İsta...

Umberto Eco'nun "Gülün Adı" adlı eseri, Ortaçağ Avrupasında bir Fransisken manastırında geçer. Manastırın değerli kütüphanesinde bulunan gizemli bir kitap romanın odağındadır. 7 günde 7 insanın ölümünün müsebbibi olan kitap, manastırın yanan kütüphanesiyle birlikte kül olur. Latinlerin Avicenna diye andığı İbn-i Sina'nın kimya, felsefe, fizik ve astronominin yanısıra tıp alanında da özgün ve takip edilen çalışmalar yaptığını, dahası çok iyi bir hekim olduğunu biliyoruz. İbn-i Sina'nın Samanoğulları hükümdarı Nasroğlu Nuh’u tedavi ettiğinde “dile benden ne dilersen” teklifine karşı Buhara Kütüphanesinin Hafız-ı Kütüp’lüğünü dilediği anlatılır. İbn-i Sina mükemmel hafızası ve yoğun ilgisiyle kütüphanede yer alan önemli eserleri okur, genç yaşta önemli aşamalar kateder. Bir gün bilinmeyen bir sebeple Buhara Kütüphanesi yanar, tüm kitaplar kül olur. Hafız-ı Kütûb İbn-i Sina yanan kütüphanenin ete kemiğe bürünmüş hâli gibidir ancak Buhara'nın yeni İbn-i Sina yeti...

Zajedno smo rasli grade ja i ti, isto plavo nebo poklonilo nam stih, ispod Trebevica sanjali smo sne, ko ce brze rasti ko ce ljepsi biti. Ti si bio velik a rodio se ja s Igmana uz osmijeh slao si mi san djecak koji raste zavolio te tad ostao je ovde vezan za svoj grad Bilo gdje da krenem o tebi sanjam putevi me svi tebi vode, cekam s nekom ceznjom na svijetla tvoja Sarajevo ljubavi moja, Pjesme svoje imas i ja ih pjevam zelim da ti kazem sta sanjam radosti su moje i sreca tvoja Sarajevo ljubavi moja. Kada prodju zime i dodje lijepi maj djevojke su ljepse ljubavi im daj setaliste tamno uzdasima zri neke oci plave neke rijeci njezne. Sad je djecak covjek i zima pokri brijeg park i kosa bijeli al otici ce snijeg proljece i mladost ispunice tad Sarajevo moje jedini moj grad. Kemal Monteno * * * Grbavica (Grbavitza diye okunur Boşnakça'da) Bosna-Hersek'in başşehri, o güzeller güzeli Saraybosna'nın bir mahallesinin ismi. Kelime Bo...